Het nieuwe werken als gevolg van Corona | Interview met Eva Vester

In het afgelopen jaar heeft het Covid-19 virus een forse impact gehad op het normale werken In de Nederlandse economie en de hele wereld(economie). Verander Groep, specialist in verzuim-, HR- en ontwikkelingsvragen gericht op het personeel en organisaties, heeft ook in haar dienstverlening de impact van deze pandemie ervaren. Eva Vester, directeur van Verander Groep, vertelt ons over de invloed op het werken als gevolg van Covid-19. 

Wat is nu eigenlijk het nieuwe werken als gevolg van Corona?

"Laat ik het antwoord vooral beperken tot hetgeen wat wij vanuit onze dienstverlening van Verander Groep zien. De arbeidsmarkt is als gevolg van de pandemie eigenlijk in drie verschillende groepen gedeeld. Mensen die werken in de cruciale en vitale beroepen. Mensen die wel doorwerken maar niet tot de vitale of cruciale beroepen behoren en daardoor vooral thuis werken. En de mensen die als gevolg van de pandemie hun werk niet meer mogen uitvoeren of geen werk meer hebben. Al deze drie doelgroepen hebben te maken met een gemeenschappelijk kenmerk, namelijk angst en onzekerheid om het werk uit te voeren op de oude en/of nieuwe manier. Bij de cruciale en vitale beroepen is sprake van de angst en onzekerheid om zelf besmet te worden. Bij de populatie thuiswerkers is sprake van de onzekerheid en de angst om niet meer in verbinding te staan met elkaar en de werkgever. En de mensen die nu niet mogen werken of geen werk meer hebben, is nu vooral sprake over de angst en onzekerheid over de financiële toekomst. Dus het eerste element van het nieuwe werken, in tegenstelling zoals je in de media hoort, is eigenlijk het goed leren omgaan met de angsten en onzekerheid wat maakt dat we niet meer konden doen wat we deden."

Wat is er nog meer veranderd waardoor wij nu praten over het nieuwe werken?

"Een ander element wat veranderd is, is dat wij hebben moeten leren omgaan met veranderingen in een sneller tempo dan dat we dachten te kunnen. We zijn creatiever en innovatiever geworden. Daarbij zijn we allemaal kritischer gaan kijken naar wat echt noodzakelijk was wat we deden en wat overbodig was wat we deden. Als je de sociale media volgt over het nieuwe werken beperken zij zich vooral tot het veelvuldig online werken. Ik vind dit alleen van toepassing voor die mensen die vooral veel zijn gaan thuiswerken, maar daarbij ook 2/3 van de medewerkers op de arbeidsmarkt erg tekortdoet."

"Het feit dat we niet meer met z’n allen konden werken op de oude manier heeft voor velen bewust of onder rust even de reset knop aangezet."

Zitten er dan ook voordelen aan dat zogenoemde nieuwe werken?

"Absoluut! Want als je doet wat je deed, dan krijg je ook wat je kreeg. Het omgaan met veranderingen of zelf veranderen was niet ons sterkste punt op de werkvloer. En toch kunnen we dat best goed met z’n allen, dit is in de afgelopen periode gebleken. Kijk maar eens naar de automatiseringsslag die in het onderwijs is gemaakt, het efficiënter vergaderen als gevolg van online meetings en de enorme winst die mensen ervaren omdat het vele reizen of file hangen fors is afgenomen voor velen.

Het feit dat we niet meer met z’n allen konden werken op de oude manier heeft voor velen bewust of onder rust even de reset knop aangezet. Even goed nadenken, wat doe ik nou eigenlijk, waarom doe ik het nu eigenlijk, wat wil ik er eigenlijk mee en staat het allemaal nog in een goed evenwicht ten opzichte van elkaar. Verhouding werk, privé, reistijd en werktijd. Als gevolg van het nieuwe werken zijn we meer directief en zakelijker geworden en is er minder ruimte voor het sociaal praatje tussendoor of bij het vertrouwde koffie apparaat. Ook zijn wij geconfronteerd met dat we veel duidelijker en directer met elkaar moeten gaan communiceren. Dit geldt het sterkst voor de groep werknemers die elkaar niet meer face to face treft en alles met elkaar moet afstemmen, bespreken of besluiten via online meetings, e-mails of telefoongesprekken."

Welke impact heeft het nieuwe werken gekregen op de cruciale en vitale beroepen?

"Persoonlijk hoop ik vooral dat zij veel meer respect hebben gekregen voor het zware werk wat zij verrichten. En hoe ernstig dit werd ondergewaardeerd van zorgfuncties tot en met bezorgfuncties in instellingen, supermarkten en tot aan de thuisbezorging. Ook voor deze groep werknemers geldt dat velen toch een moment van bezinning en resetten hebben gehad met de vraag: is dit nog wel wat ik wil qua werk en hoe ik mijn geld wil verdienen. Vooral onder de collega’s op oudere leeftijd hebben we gemerkt dat mensen er toch bewust voor hebben gekozen uit de cruciale beroepen te stappen omdat de spanning, verandering of onzekerheid hen te veel werd."

Wat heeft het nieuwe werken dan gebracht voor die derde groep, werknemers die niet meer kunnen of mogen werken?

"Iedereen in deze groep is het zwaarst getroffen en in eerste instantie heeft het de groep niet veel goeds gebracht. Maar ook hier zien wij dat mensen heel creatief en innovatief zijn geworden. Deze doelgroep bestaat voor een groot deel uit mensen die erg gemotiveerd zijn om te werken en ook zo snel mogelijk weer aan de slag willen. Vanuit Verander Groep begeleiden wij, op verzoek van de werkgever, mensen die uitstromen in een WW situatie. Daarnaast bieden wij een bijdrage aan werkzoekende in de vorm van netwerkgesprekken of het in verbinding brengen met onze relaties. Dit kan heel waardenvol zijn voor iedereen die zich opnieuw moet of wil oriënteren op de arbeidsmarkt. Deze mensen die wij hierin begeleiden worden veelal voorgedragen door onze warme relaties."

Welke vragen over het werk als gevolg van de pandemie wordt het meest aan jullie gesteld binnen Verander Groep?

"Er zit een groot verschil in de vragen die we kregen tijdens de eerste lockdown in maart tot en met mei en tijdens de tweede lockdown vanaf december 2020.

In de eerste lockdown ging het veel over praktische vragen over het wel of niet naar het werk mogen of moeten komen. Het dragen van mondkapjes op het werk of niet, en het ziekmelden wegens thuisquarantaine door gezinslid of vanwege het wachten op een uitslag.

In de tweede lockdown kregen wij steeds meer vragen over de extreme mentale belasting als gevolg van de Corona pandemie. Vragen van werkgevers die aangeven dat ze zien dat de rek er uitgaat bij hun werknemers. Prikkelbaarheid toeneemt, vermoeidheid toeneemt, onzekerheid toeneemt maar ook het onderliggend begrip en verdraagzaamheid afneemt terwijl de loyaliteit om te blijven werken blijft. Samengevat is er een enorme spanning komen te staan op de veerkracht van werknemers. Vooral in de cruciale en vitale beroepen maar onderschat het niet dat dit ook van toepassing is voor de thuiswerkende medewerkers.

En naast de eerste en tweede lockdown is er ook een hele ploeg werknemers die vanaf 16 maart 2020 niet meer op de werkvloer zijn geweest. Lockdown of geen lockdown, maar vanuit de policy blijf thuiswerken tenzij het niet anders kan. Stel je eens voor een jaar lang niet meer op je werkplek zijn, maar ook geen collega’s in de ogen zien en steeds meer moeite krijgen met het gevoel verbonden te zijn met je werk. Hoe zwaar is dat voor werknemers?"

"Het is heel belangrijk om als werkgever gesprekken te voeren met de medewerkers. Dat is niet het gesprek hoe moeten we het oplossen maar het gesprek wat doet de pandemie nu met mij."

Wat doen jullie daar mee vanuit Verander Groep?

"Wij helpen veel werkgevers en hun medewerkers om het goede gesprek te voeren. Dat is niet het gesprek hoe moeten we het oplossen maar het gesprek wat doet de pandemie nu met mij. Als medewerker maar ook als mens als vader of moeder als dochter of zoon, als partner wat doet het met mij in mijn gehele zijn. Het is heel belangrijk om dit gesprek te voeren naast alle andere gesprekken die wij voeren. Wij Nederlanders zijn namelijk heel sterk in het oplossen van problemen en het overgaan tot de hectiek van de dag, schouders er onder zetten en doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg. Maar dat is onvoldoende in deze tijd van onzekerheid en gebrek aan perspectief. Dan moet je ook weten wat het met jou zelf doet of met je collega doet en iedereen is meer dan alleen elkaars collega of werknemer in de organisatie. En daar moet je als werkgever absoluut tijd en aandacht aan geven. Met als belangrijkste argument dat als je dat niet doet, je onnodig veel uitval zal krijgen qua ziekte verzuim als gevolg van spanningsklachten en mentale overbelasting.

In de workshop “Covid-19, de werkdruk en het goede gesprek”, leren werkgevers/leidinggevenden om op basis van Deep Democracy methodiek een gesprek te faciliteren waarbij medewerkers uitgenodigd worden om te vertellen wat het nou precies met hen doet, hoe zij deze pandemie ervaren, waar zij angstig of onzeker over zijn maar ook de positieve dingen als gevolg van de pandemie. Door deze unieke gespreksmethodiek en de veiligheid die in het gesprek geboden wordt merken werkgevers en hun medewerkers dat er heel veel gebeurt met ieder individu waar onvoldoende bij stil wordt gestaan. Het voeren van het goede gesprek geeft een ieder lucht en ruimte om weer te ademen. We krijgen ook veel positieve feedback over deze workshop en wat leidinggevenden er mee hebben kunnen doen in hun eigen teams.

Een tweede wat wij doen vanuit Verander Groep is het nu al inzichtelijk maken voor de organisaties, welke mogelijke risico’s zij lopen op het stijgend aantal van het ziekteverzuim als gevolg van onder meer een langdurige mentale belasting.

Per 2021 zijn wij als organisatie bevoegd om uitgebreide meting te doen onder alle medewerkers in een team of organisatie. Met als doel te kijken en meten hoe het daadwerkelijk met hun vitaliteit en hun duurzame inzetbaarheid gesteld is. Hierbij krijgt elke individuele medewerker een feedback en wordt er in de organisatie inzicht gegeven welke knelpunten er mogelijk kunnen gaan ontstaan in de toekomst. Welke acties hierop genomen kunnen of moeten worden om vanuit preventief karakter deze knelpunten te beperken of voorkomen. Deze meting biedt daarbij een duidelijk startpunt om het duurzame inzetbaarheidsbeleid voor een organisatie vorm te geven.

Tot slot hebben wij ook onze reguliere dienstverlening aangepast en uitgebreid. We hebben de afgelopen periode veel e-coaching ingezet om medewerkers extra steun te geven bij het verwerken wat er allemaal nu op hen afkomt. Daarnaast voeren we met regelmaat digitale werkplek onderzoeken om klachten bij het thuiswerken te voorkomen of te beperken. Dit doen we zowel op individueel niveau maar ook met de gehele afdeling in een meeting. Maar het blijft voor het grootste gedeelte toch maatwerk wat wij aan onze opdrachtgevers leveren."

"Als je als werkgever hier niet alert op bent of dit bespreekbaar maakt, loop je het risico dat de medewerker zal verharden in dit gedrag, met langdurige uitval van het werk als gevolg."

Wat is nog meer een veel gestelde vraag en de afgelopen periode die Covid-19 gerelateerd is?

"Een veel gestelde vraag is, hoe ik als werkgever goed moet of kan handelen in een situatie waarbij het vermoeden is dat dingen spaak lopen, maar dat niet gemeld of nog niet gezien wordt. Dit is altijd maatwerk waarbij we met werkgever, en eventueel een medewerker erbij, een kritische analyse maken van wat er nu is, wat er kan gebeuren en wat er moet gebeuren. Hierbij kijken we ook goed of de essentie - wat maakt dat het vermoeden ontstaat - op zichzelf staat of verbonden is met andere knelpunten in het werk of de arbeidsrelatie.

Een andere vraag die we veel krijgen gaat over het omgaan met niet willen maar wel moeten komen naar het werk, of het wel willen maar niet mogen komen naar het werk, of zonder mondkapje komen.

We zien dat leidinggevenden sterk de neiging hebben om direct in de oplossing modus te stappen, naar aanleiding van hetgeen de werknemer zegt of het gedrag dat hij laat zien.  En zij gaan daarmee volledig voorbij aan de vraag waarom iemand dat zegt of zich zo gedraagt, of welke vraag of behoefte hierachter schuilt. Als je als werkgever hier niet alert op bent of dit bespreekbaar maakt, dan loop je het risico dat de medewerker zal verharden in dit gedrag met langdurige uitval van het werk als gevolg.

De vraag die hier eigenlijk onder schuilt is veelal gelinkt aan een gevoel van angst, onzekerheid, onwetendheid of niet gehoord worden. Dit zijn alle altijd slechte raadgevers voor een individu en het beste wat je als werkgever hieraan kan doen is het dialoog starten met medewerker. Om te horen en te zien wat er achter het getoonde gedrag schuilt. Het starten van de dialoog mag zeker vanuit begrip en meelevendheid zijn, maar dient wel het zakelijke karakter van de arbeidsrelatie te houden."

Welke invloed zal de Corona pandemie over een jaar nog hebben op het werken, het nieuwe werken of de arbeidsmarkt in het algemeen?

"Om te beginnen denk ik dat we de veranderingen niet groter moeten maken of zwaarder moeten aanzetten dan nodig is. In de praktijk zal deze pandemie absoluut invloed hebben op de arbeidsmarkt. Maar laten we realistisch zijn, de arbeidsmarkt staat sowieso al aan de vooravond van een grote verandering. Dit heeft vooral te maken dat een andere generatie de boventoon gaat voeren binnen het nieuwe personeelsbestand in organisaties. Te weten generatie Z.  De verwachting is dat binnen 10 jaar een derde van het personeelsbestand in organisaties bestaat uit mensen die uit deze generatie komen. Als er geen sprake zou zijn geweest van een Corona pandemie zou deze ontwikkeling op de arbeidsmarkt op zichzelf ook al de nodige zorg en aandacht vragen binnen organisaties.

Maar wat opmerkelijk is, is dat deze generatie Z nu hun loopbanen starten in een crisis met veel onzekerheid, veel tijdelijke contracten en dat mensen vanuit deze onzekerheid ook langer in banen blijven dan dat zou passen bij hun ambitie en loopbaanwensen. Dit hebben we ook in eerder economische crisissen gezien. En dat is nu wel het gevolg van de Corona pandemie."

Wat gaat er overblijven van het nieuwe werken, het online werken?

"In de toekomst zal er vermoedelijk sprake zijn van een gezonde mix tussen live meetings en op kantoor werken versus thuiswerken en online meetings. Er zal een nieuwe balans komen tussen werk en privé. Maar wij blijven kuddedieren en zullen elkaar blijven opzoeken. Dus of de files daadwerkelijk gaan afnemen en dat er terugloop zal zijn in de naschoolse opvang of de vele kantoorruimtes in een organisatie daadwerkelijk minder gaan worden is nog maar de vraag.

Het allerbelangrijkste dat overblijft als gevolg van deze pandemie is de kracht van relativering, de kracht van veranderen en innovatief zijn, de kracht van het resetten en eens bewust nadenken waar zijn we ook alweer mee bezig en de individuele wilskracht om door te willen gaan."

Wij helpen je graag

Herken je jezelf in (een deel van) dit verhaal? Ga dan vooral aan de slag met bovenstaande tips en kijk of dit de situatie verbetert. Zo niet, of heb je liever hulp, dan nodig ik je uit om contact met ons op te nemen. Je kunt ons bereiken via 010- 26 00 463 of via info@verandergroep.nl.

Dit interview is tot stand gekomen in samenwerking met:

Sanne Helleman
Online marketeer, Spredle