Verzuim is de blinde vlek in modern management

Stel je voor: je bent een ervaren manager die probleemloos strategische plannen ontwikkelt, teams bouwt en complexe projecten begeleidt, maar dan meldt een sleutelmedewerker zich ziek. Deze medewerker meldt zich niet voor een dagje ziek, maar langdurig. Opeens voel je je als een topchef die gevraagd wordt een auto te repareren – je hebt wel tools, maar niet de juiste.

Deze situatie is pijnlijk herkenbaar voor veel managers. De vaardigheden die je succesvol maken in je dagelijks werk, blijken opmerkelijk weinig overlap te hebben met effectief verzuimmanagement. Het is als schaken terwijl je damregels gebruikt – de stukken lijken vertrouwd, maar het spel volgt een compleet andere logica.

Men onderschat routinematig hoe complex verzuimbegeleiding werkelijk is. Het lijkt zo eenvoudig: iemand is ziek, je toont betrokkenheid, plant herstelmomenten, en uiteindelijk komt alles goed. Deze ogenschijnlijke eenvoud verklaart waarom veel organisaties geloven dat HR of lijnmanagement dit er "wel even bij kan doen."

De realiteit is dat verzuimbegeleiding een specialistisch vakgebied vormt op het snijvlak van juridische, medische, psychologische en organisatorische expertise. Het vereist actuele kennis van arbeidswetgeving, inzicht in medische beperkingen (zonder vertrouwelijkheid te schenden), vaardigheid in gesprekstechnieken voor kwetsbare situaties, strategisch inzicht in re-integratiemogelijkheden en duurzame inzetbaarheid op kort en langer termijn en de impact op de omgeving en groepsdynamiek.

Het verschil tussen een verzuimexpert en een welwillende HR-adviseur is vergelijkbaar met het verschil tussen een chirurg en iemand die een EHBO-diploma heeft. Beiden willen helpen, maar alleen één heeft de specifieke expertise om dat optimaal te doen.

De kosten van inadequate verzuimbegeleiding zijn substantieel maar blijven vaak onzichtbaar. Ze verschuilen zich in ogenschijnlijk onvermijdelijke verlengingen van ziekteduur, in verstoorde werkrelaties, en in het domino-effect op teammoraal en productiviteit.

De praktijk laat zien dat professionele verzuimbegeleiding de gemiddelde verzuimduur met 20-30% kan verkorten, als het niet meer is. Bij een medewerker met een salaris van €50.000 betekent elke maand verzuim ongeveer €4.000 aan directe kosten, plus de indirecte kosten van vervanging en productiviteitsverlies. Eenvoudige wiskunde toont dat zelfs beperkte investering in verzuimexpertise zich razendsnel terugverdient.

Maar de werkelijke kosten gaan dieper dan euro's. Inadequate verzuimbegeleiding kan onbedoeld schadelijk zijn voor de medewerker zelf. Het welbekende fenomeen van 'hospitalisering' – waarbij langdurige afwezigheid de terugkeerbarrière verhoogt – is een direct gevolg van uitstelgedrag en vermijding die vaak voortkomen uit onzekerheid bij managers over de juiste aanpak. Vergeet daarbij ook niet welke impact een te lang durend en inadequaat verzuimtraject invloed heeft op het team en als voorbeeld kan dienen voor anderen.

Een verzuimexpert biedt wat geen handboek of eendaagse training kan bieden: een diepgaand begrip van de complexe dynamiek tussen ziekte, herstel, werk en wetgeving. Ze fungeert niet als vervanging voor management of HR, maar als strategische aanvulling die precisie-interventies mogelijk maakt.

Hierbij gaat het niet om het uitbesteden van menselijk contact. De manager blijft de sleutelfiguur in de relationele continuïteit. De expert zorgt ervoor dat dit contact plaatsvindt binnen een effectief kader dat herstel en werkhervatting bevordert, in plaats van belemmert.

Een goede verzuimexpert werkt als een GPS-systeem voor de manager: ze geeft richting aan, wijst op obstakels en alternatieve routes, maar laat de manager achter het stuur. Dergelijke samenwerking creëert een situatie waarin de expertise van beiden wordt geoptimaliseerd, zonder dat de menselijke factor verloren gaat.

Het subtiele signaal dat verzuimexpertise nodig is, wordt vaak gemist: het is dat ongemakkelijke gevoel van "niet precies weten wat je volgende stap moet zijn" bij een verzuimsituatie. Als je merkt dat gesprekken met de verzuimende medewerker repetitief worden, als er een patroon van uitgestelde werkhervatting ontstaat, of als je je zorgen maakt over mogelijke juridische complicaties – dat zijn de momenten waarop expertise onbetaalbaar wordt.

De wijste managers zijn niet degenen die alles zelf kunnen, maar degenen die weten wanneer specifieke expertise noodzakelijk is. Het is zoals een goede dirigent niet elk instrument perfect hoeft te bespelen, maar wel moet weten wanneer welk instrument cruciale expertise levert aan het geheel.

Voor de manager van de toekomst wordt het essentieel om comfortabel te worden met een nieuw model: niet de alwetende generalist zijn, maar de bekwame orkestrator van gespecialiseerde expertise. Dit vergt een bepaalde nederigheid – het erkennen van de grenzen van je expertise – maar paradoxaal genoeg vergroot het je effectiviteit als leider.

De beste managers van morgen zullen niet degenen zijn die alles over verzuim weten, maar degenen die weten wanneer ze verzuimexperts moeten inschakelen – en hoe ze met hen moeten samenwerken om het werkelijk beschikbare potentieel van hun teams te maximaliseren. In een wereld van toenemende complexiteit wordt het paradoxaal genoeg steeds waardevoller om te erkennen: sommige dingen kun je beter niet zelf doen.

Dit artikel is geschreven door Eva Vles

Wie Eva kent, zal zich kunnen vinden in de volgende woorden die haar omschrijven: veelzijdig, deskundig, doortastend en betrokken.